โครงการพัฒนาเพื่อความมั่นคงเฉพาะพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน……….(พื้นที่บ้านแม่ปาง)

ความเป็นมา

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณ พระราชทานโครงการพัฒนาตามพระราชดำริในพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน  ตั้งแต่ปี 2522 เป็นต้นมา ทรงมีพระราชประสงค์ที่สำคัญ ในการพัฒนาพื้นที่ 3 ประการ คือ การพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎร และการพัฒนาเพื่อความมั่นคง

พระราชดำริ

สมเด็จพระบรมราชินีนาถ ได้ทรงมีพระราชดำริฯ ให้พัฒนาจังหวัดแม่ฮ่องสอนให้เป็นแหล่งอาหารเลี้ยงตัวเองได้ และเหลือจำหน่ายในพื้นที่ใกล้เคียง โดยเริ่มตั้งแต่สร้างแหล่งอาหารเพิ่มเติมเพื่อให้คนและสัตว์ได้บริโภค หรือเมื่อคนเดินเข้าป่าแล้วสามารถเก็บพืชผักตามธรรมชาติที่เป็นแหล่งอาหารจากป่าได้ ในส่วนที่เป็นที่อยู่อาศัยหรือแหล่งชุมชนนั้น ให้ส่งเสริมการเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร เลี้ยงสัตว์ ประมง เพื่อบริโภคและจำหน่ายให้มีรายได้ โดยกระบวนการทั้งหมดนี้มุ่งหวังให้คนรักป่าและอยู่กับป่าได้อย่างมีความสุข

การดำเนินงาน

             จากแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ  พระบรมราชินีนาถ คณะทำงานโครงการตามพระราชดำริ  จังหวัดแม่ฮ่องสอน จึงได้ดำเนินการจัดทำโครงการธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริ (FOOD BANK) แห่งแรกขึ้นที่บ้านนาป่าแปก ตำบลหมอกจำแป่ อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2543 เป็นต้นมา และพระองค์ได้เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรโครงการธนาคารอาหารชุนชนตามพระราชดำริ ที่บ้านนาป่าแปกแล้ว  

            เมื่อวันที่  18  กุมภาพันธ์  2544   ซึ่งผลการดำเนินโครงการเป็นที่พอพระราชหฤทัย เป็นอย่างยิ่ง และทรงให้ยึดถือเป็นต้นแบบในการพัฒนาและขยายผลต่อไป  ดังนั้นเพื่อเป็นการขยายผลโครงการธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริไปยังพื้นที่ต่าง ๆ ของจังหวัดแม่ฮ่องสอน โครงการตามพระราชดำริจึงได้พิจารณาจัดทำโครงการขยายผลธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริขึ้นในพื้นที่บ้านแม่ปาง ตำบลสันติคีรี อำเภอแม่ลาน้อย จังหวัดแม่ฮ่องสอน และสมเด็จพระบรมราชินีนาถได้เสด็จพระราชดำเนินที่พื้นที่บ้านแม่ปาง  ตำบลสันติคีรี อำเภอแม่ลาน้อย จังหวัดแม่ฮ่องสอน เมื่อวันที่ 9 เมษายน 2546 และมีพระราชดำริ ให้หน่วยรับผิดชอบปฏิบัติงานด้านต่าง ๆ  เป็นผู้จัดทำแผนงานของแต่ละหน่วย  ให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์และเป้าหมายของโครงการที่กำหนดโครงการขยายผลธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริ กรมป่าไม้ โดยสำนักงานป่าไม้เขตแม่สะเรียง (เดิม) 

            เป็นหน่วยงานหนึ่งในการรับผิดชอบโครงการ เพื่อเป็นการตอบสนองการดำเนินงานตามโครงการดังกล่าว สำนักงานป่าไม้เขตแม่สะเรียง  จึงได้พิจารณาสั่งการให้จัดตั้งโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน (พื้นที่บ้านแม่ปาง)  ขึ้น และจัดทำแผนการดำเนินงานของโครงการเสนอกรมป่าไม้ เพื่อให้กรมป่าไม้พิจารณาสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินงานต่อไป ซึ่งต่อมาในการปฏิรูประบบราชการได้เปลี่ยนชื่อใหม่เป็นโครงการพัฒนาเพื่อความมั่นคงเฉพาะพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน (พื้นที่ บ้านแม่ปาง) สังกัดสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 สาขาแม่สะเรียง กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม  และปัจจุบันได้มีคำสั่ง ให้โครงการพัฒนาเพื่อความมั่นคงเฉพาะพื้นที่ จังหวัดแม่ฮ่องสอน (พื้นที่บ้านแม่ปาง) ไปสังกัดและอยู่ภายใต้การกำกับและบริหารของกลุ่มประสานงานโครงการพระราชดำริ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 สาขาแม่สะเรียง

วัตถุประสงค์ของโครงการ

            1. เพื่อยกระดับความเป็นอยู่  คุณภาพชีวิต และรายได้ของประชาชนในพื้นที่ชนบท
            2. เพื่อแก้ไขปัญหาการบุกรุกทำลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติแก่ประชาชน
            3. เพื่อฟื้นฟูสภาพป่าที่ถูกทำลายให้กลับคืนมา
            4. เพื่อป้องกันและควบคุมไฟป่า

เป้าหมายของโครงการ

            1. สามารถจำแนกพื้นที่ป่าออกจากพื้นที่ทำกิน และที่อยู่อาศัยพร้อมทั้งกำหนดขอบเขตการใช้ประโยชน์จากป่าอย่างเหมาะสมกับกิจกรรม
            2.  ป้องกันรักษาป่าไม้ที่สมบูรณ์อยู่แล้ว ให้คงสภาพที่สมบูรณ์ ต่อไป
            3.  ฟื้นฟูสภาพป่าเสื่อมโทรม ให้ฟื้นกลับคืนสู่สภาพป่าที่สมบูรณ์
            4. ราษฎรได้รับความรู้ในการทำการเกษตรที่ถูกต้องตามหลักวิชาการ สามารถใช้พื้นที่ทำกิน อย่างมีประสิทธิภาพ
            5. ราษฎรได้รับการพัฒนาศักยภาพในการผลิตผลการเกษตร เพื่อหยุดยั้งการบุกรุกป่า
            6. จัดระเบียบชุมชนให้กับราษฎร โดยการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและพัฒนาคุณภาพชีวิต ส่งเสริมอาชีพ เพื่อการดำรงชีวิตอยู่ร่วมกับป่าอย่างเหมาะสม รวมทั้งมีจิตสำนึกให้มีความรักและหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติของประเทศ

ขอบเขตพื้นที่รับผิดชอบของหน่วยงาน

          พื้นที่ดำเนินการของโครงการได้กำหนดพื้นที่รับน้ำของลุ่มน้ำแม่ปาง ซึ่งมีพื้นที่ทั้งหมด 60,713 ไร่ ครอบคลุมพื้นที่ 3 หมู่บ้านคือ

          1. บ้านแม่ปาง หมู่ 1 ตำบลสันติคีรี  อำเภอแม่ลาน้อย  จังหวัดแม่ฮ่องสอน ซึ่งแบ่งเป็น 2 หมู่บ้านได้แก่ บ้านแม่ปางนอก และ บ้านแม่ปางใน

          2. บ้านแม่แป หมู่ 2  ตำบลสันติคีรี  อำเภอแม่ลาน้อย  จังหวัดแม่ฮ่องสอน                       
          3. บ้านหัวตาด หมู่ 8 ตำบลสันติคีรี  อำเภอแม่ลาน้อย  จังหวัดแม่ฮ่องสอน

ที่ตั้งโครงการ                   

          ตั้งอยู่หมู่ที่  1  บ้านแม่ปาง ตำบลสันติคีรี  อำเภอแม่ลาน้อย จังหวัดแม่ฮ่องสอน พิกัดระบบ UTM  388790 E  2041065 N    ระวางแผนที่ 4565 I  ระดับความสูงประมาณ 750 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง อยู่ในเขตพื้นที่ป่าอนุรักษ์ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ยวมฝั่งขวา และเขตพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ยวมฝั่งซ้าย