โครงการพัฒนาป่าไม้ตามแนวพระราชดำริ บ้านแม่คะตวน
ความเป็นมา
เนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงครองสิริราชสมบัติ ครบ 60 ปี ในปีพุทธศักราช 2550 กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช จึงได้มีแนวคิดที่จะนำแนวพระราชดำริด้านการพัฒนาป่าไม้ไปขยายผล โดยมุ่งเน้นด้านการอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าไม้ที่เสื่อมโทรมให้มีความอุดมสมบูรณ์ เน้นการมีส่วนร่วมของราษฎรตลอดจนการสร้างจิตสำนึกด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ และพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎรให้ดีขึ้น จากแนวคิดดังกล่าว กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้ทำการสำรวจพื้นที่ในท้องที่ อำเภอสบเมย และอำเภอแม่สะเรียง พบว่าพื้นมีปัญหาด้านการทำลายทรัพยากรป่าไม้เพื่อทำไร่ เลื่อนลอย เป็นบริเวณกว้างบางพื้นที่เกิดการพังทลายของดิน ซึ่งมีผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ของชุมชนที่จำเป็นต้องได้รับการจัดการและฟื้นฟูโดยเร็ว จึงมีการวางแผนจัดทำโครงการพัฒนาป่าไม้ตามแนว พระราชดำริ บ้านแม่คะตวน ขึ้น โดยได้วางแผนดำเนินกิจกรรมต่างๆ ในพื้นที่โครงการ ประกอบด้วย การปลูกป่าทั่วไป พัฒนาแหล่งอาหารชุมชน สร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ พัฒนาคุณภาพชีวิตราษฎร ฝายต้นน้ำแบบกล่องเกเบี้ยนชนิดกระสอบดินทราย เพาะชำกล้าไม้ขนาดใหญ่ แนวกันไฟ
บำรุงรักษาสวนเดิม อายุ 7 – 10 ปี บำรุงป่าไม้ใช้สอย เป็นต้น
โครงการพัฒนาป่าไม้ตามแนวพระราชดำริ บ้านแม่คะตวน มีเนื้อที่ประมาณ 96,376 ไร่ หรือ 154.20 กม. เป็นพื้นที่ลุ่มน้ำแม่ยวม ครอบคลุมลุ่มน้ำย่อยที่สำคัญ คือลุ่มน้ำย่อยแม่คะตวน และแม่ละมู อยู่ในท้องที่ อำเภอสบเมย และอำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ประกอบไปด้วยหมู่บ้าน จำนวน 7 หมู่บ้าน ส่วนใหญ่เป็นชาวกระเหรี่ยงโปว์ มีฐานะยากจน ได้รับการศึกษาน้อย ประกอบอาชีพทางการเกษตร มีรายได้ไม่เพียงพอกับค่าใช้จ่าย สภาพพื้นที่เป็นภูเขาสูง สลับซับซ้อน ความสูงจากระดับน้ำทะเลเฉลี่ยประมาณ 700 เมตร สภาพป่าเป็นป่าดิบเขา ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณและป่าเต็งรัง การคมนาคมไม่สะดวก ถนนเป็นถนนลูกรัง พืชผลทางการเกษตรให้ผลผลิตต่ำ ประชากรไม่มีอาชีพเสริมนอกเหนือจากการเพาะปลูก
พื้นที่ทำกิน และที่อยู่อาศัยส่วนใหญ่ไม่ได้รับสิทธิการถือครองที่ดิน ทรัพยากรป่าไม้ถูกบุกรุกทำลายเป็นบริเวณกว้าง เพื่อทำไร่เลื่อนลอย ในฤดูร้อนจะมีไฟป่าทำให้เกิดความแห้งแล้ง น้ำที่ใช้อุปโภค บริโภคมีไม่เพียงพอ ส่วนในฤดูฝนจะเกิดน้ำป่าไหลหลาก ชะล้างหน้าดินไหลลงสู่พื้นล่าง สร้างความเสียหายแก่พื้นที่ใช้ ในการเกษตรกรรม และบางพื้นที่เกิดการพังทลายของดินซึ่งมีผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ ของชุมชน ดังนั้น เพื่อคุ้มครองดูแลทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ความหลากหลายทางชีวภาพและแก้ไขผลกระทบที่เกิดขึ้นของพื้นที่ต้นน้ำลำธาร จึงควรมีมาตรการดูแลคุ้มครองพิเศษ ทั้งภาครัฐและภาคเอกชนจำเป็นต้องข้ามามีส่วนร่วมการดำเนินการในพื้นที่ดังกล่าว
ที่ตั้งโครงการ
โครงการพัฒนาป่าไม้ตามแนวพระราชดำริ บ้านแม่คะตวน จังหวัดแม่ฮ่องสอน ตั้งอยู่หมู่ที่ 4 บ้านห้วยกองมูล ตำบลสบเมย อำเภอสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน
นายติณณ์ วงรินยอง
หัวหน้าโครงการพัฒนาป่าไม้ตามแนวพระราชดำริ บ้านแม่คะตวน